Firmware là gì? có nên nâng cấp firmware?

Firmware là một loại phần mềm có khả năng kiểm soát, giám sát và thao tác dữ liệu của hệ điều hành, ví dụ như các thiết bị chứa phần mềm là các hệ thống nhúng (máy vi tính, điện thoại di động, máy ảnh kỹ thuật số, thiết bị điều khiển từ xa, đèn giao thông...). Firmware có trong thiết bị nào sẽ có khả năng điều khiển thiết bị đó ở cấp thấp cho thiết bị đó và các Firmware có thể được cập nhật.

Firmware thường nằm trong ROM, EPROM hay bộ nhớ flash, Firmware trên một thiết bị thường được cài đặt vĩnh viễn sau khi xuất xưởng và ít khi hoặc không bao giờ thay đổi trong suốt cuộc đời của thiết bị. Một thiết bị được thay đổi Firmware thường được sử dụng để sửa lỗi hoặc bổ xung thêm tính năng và khi đó thiết bị đòi hỏi ROM hoặc bộ nhớ flash phải được thay đổi về cấu trúc hoặc lập trình lại thông qua một thủ tục đặc biệt. 

Một chiếc điện thoại thông thường chỉ là vật vô tri vô giác và không thể hoạt động nếu không có hệ điều hành. Người dùng điện thoại thường tương tác với máy thông qua hệ điều hành, mỗi thao tác của bạn trên hệ điều hành điện thoại đều được ghi nhận lại sau đó chuyển thành câu lệnh để phần cứng hiểu được và thực hiện hành động theo câu lệnh đó (đọc tin nhắn, quay camera, vào game...). Tuy nhiên hệ điều hành thường chỉ nhận diện được các thiết bị cơ bản có trong máy như bộ nhớ flash, ram, cpu... và không thể ghi nhận được các thiết bị phần cứng nâng cao.

Ví dụ như chiếc điện thoại iphone 4 sử dụng hệ điều hành iOS, tuy nhiên khi sử dụng bạn sẽ thấy iphone 4 không thể cập nhật được một số phiên bản iOS nhất định của các dòng iphone đời cao hơn, lý do Apple chỉ sản xuất hệ điều hành iOS dành cho các dòng iPhone và để nhận diện được đầy đủ từng dòng iphone cụ thể thì họ sẽ bổ xung thêm các driver, thay đổi giao diện, cấu hình... tương ứng với từng dòng gọi là Firmware.

Tuy nhiên không có gì là tuyệt đối, Firmware cũng vậy. Hầu hết các thiết bị khi mới xuất xưởng thường phát sinh nhiều lỗi từ các lỗi nhỏ cho tới các lỗi nghiêm trọng liên quan đến vấn đề bảo mật... khi đó nhà sản xuất phải cho ra mắt Firmware mới khắc phục các lỗi của Firmware, chính vì thế mới có tính năng cập nhật Firmware.

- Khi nhà sản xuất cần sửa lỗi xảy ra trên các thiết bị đã xuất xưởng.

- Thay đổi hiệu năng thiết bị

- Thay đổi các thành phần quan trọng có trong nhân và hệ thống của thiết bị.

Việc cập nhật Firmware là cần thiết để có thể giúp thiết bị của bạn khắc phục được các lỗi, lỗ hổng bảo mật mà thiết bị của bạn gặp phải, tuy nhiên trước khi cập nhật bạn nên chờ một khoảng thời gian nhất định (khoảng 2 tuần tới 1 tháng) bởi bạn sẽ có thời gian kiểm chứng phản hồi của những người cập nhật trước về những hạn chế của phiên bản Firmware mới sau đó mới quyệt định nên nâng cấp hay không.Trường hợp thiết bị của bạn đang hoạt động thiếu sự ổn định thì việc nâng cấp gần như bắt buộc để bạn nhanh chóng khắc phục được các lỗi mà phiên bản Firmware đang sử dụng gây nên.

Khi nâng cấp Firmware thông thường toàn bộ dữ liệu trong thiết bị sẽ bị mất chính vì vậy bạn nên sao lưu toàn bộ dữ liệu trước khi tiến hành nâng cấp Firmware. 

iOS: Với các bạn sử dụng dòng điện thoại sử dụng hệ điều hành iOS, nếu thiết bị của bạn là phiên bản quốc tế và các phần mềm sử dụng là phần mềm miễn phí hoặc có mua bản quyền thì bạn có thể thoải mái nâng cấp mà không lo mất dữ liệu vì khi bạn nâng cấp iTunes sẽ xử lý việc backup dữ liệu giúp bạn. Nếu thiết bị của bạn sử dụng là các thiết bị được jailbreak hoặc phiên bản khóa mạng thì bạn không nên cập nhật, hãy chờ cho tới khi có công cụ bẻ khóa máy.

Android: Các dòng máy Android thì thuận lợi hơn nhiều so với hệ điều hành iOS vì cho phép người dùng download và nâng cấp Firmware ngay trên thiết bị. Việc nâng cấp Firmware trên hệ điều hành Android tuy không mất dữ liệu tuy nhiên để đề phòng bạn nên cẩn thận sao lưu dữ liệu trước khi nâng cấp. Bạn cũng cần lưu ý với các máy Android đã nâng cấp ROM tùy chỉnh đều không cập nhật được các ROM chính hãng qua OTA.

BlackBerry: Thông thường BlackBerry bị lộ các bản ROM thử nghiệm trước khi chúng được phát hành và hầu hết các bản ROM này đều hoạt động khá ổn định. Việc nâng cấp Firmware trên BlackBerry không làm mất dữ liệu tuy nhiên bạn không nên nâng cấp khi máy bạn đang hoạt động ổn định.